Bij ondervoeding denk je vaak aan mager en dun, maar ook mensen met overgewicht kunnen ondervoed zijn. Een patiënt met overgewicht die veel (onbedoeld) is afgevallen, maar nog steeds een te hoog gewicht heeft kan toch ondervoed zijn. Dit zie ik veel in mijn werk met oncologische cliënten.
Veel mensen hebben overgewicht en dan lijkt afvallen in eerste instantie misschien wenselijk. Toch is dat niet het geval. Het lichaam verliest vaak geen gewicht in de vorm van vet, maar in de vorm van spiermassa. Afbraak van spieren is ongunstig, omdat dit leidt tot een vermindering van kracht en meer vermoeidheid.
Gewichtsverlies en ondervoeding voor of tijdens een behandeling hebben een negatieve invloed op de gezondheid. De conditie kan afnemen en herstel van het lichaam gaat vaak moeizamer. De kans op complicaties bij een operatie zijn daarnaast groter en de bijwerkingen bij radio- en chemotherapie kunnen heftiger zijn. De overlevingskansen en de kwaliteit van leven kunnen door de gevolgen van ondervoeding lager zijn. Goede voeding en een stabiel lichaamsgewicht zijn dus zeer belangrijk wanneer u kanker heeft.
Gewichtsverlies is vaak het gevolg van minder eten dan dat het lichaam nodig heeft. Aan de ene kant kunnen door lichamelijke en psychische gevolgen van kanker en de behandeling daarvan de eetlust afnemen. Dit kan bijvoorbeeld komen door misselijkheid , vermoeidheid of door (tijdelijke) smaakverandering als gevolg van de behandeling. Aan de andere kant, kunnen ziekte en behandelingen ook het verbruik door het lichaam zelf verhogen. De tumor kan bijvoorbeeld veel energie kosten doordat het voedingsstoffen gebruikt om in stand te blijven en te groeien. Bij een grote of meerdere tumoren gebruikt het lichaam de voedingsstoffen die eigenlijk nodig zijn voor het normale functioneren. Een ander voorbeeld is dat het lichaam bij het herstel na een operatie extra voedingsstoffen nodig heeft. Wanneer het lichaam meer energie verbruikt dan voor de ziekte, heeft het ook meer energie en dus meer voeding nodig.
Wanneer er wel eiwitten worden gegeten, maar te weinig energie gaat dit ten koste van de spieropbouw. Dit komt doordat de weinige eiwitten die je wél binnenkrijgt, als brandstof in plaats van als bouwstof voor de spieren worden gebruikt.
Kortom: voldoende energie en eiwitten zijn van belang!